توانمندسازی مهارت های زندگی
اصطلاح مهارتهای زندگی در معانی مختلف بکار رفته است مثل:
مهارتهای مربوط به امرار معاش.
مهارتهای مراقبت از خود مانند مصرف غذاهای سالم، درست مسواک زدن و غیره.
مهارتهایی که برای پرداختن به موفقیت‌های پر خطر زندگی استفاده می شوند مانند توانایی نه گفتن در مقابل فشار جمع جهت استفاده از مواد مخدر.
در اینجا مهارتهای زندگی مهارتهایی هستند که برای افزایش توانمندیی های روانی-اجتماعی افراد اموزش داده می شوند و فرد را قادر می سازند که به طور موثر با مقتضیات و کشمکش‌های زندگی روبرو شود . هدف از آموزش مهارتهای زندگی ، افزایش توانایی‌های روانی ، اجتماعی ودر نهایت پیشگیری از ایجاد رفتارهای آسیب زننده به بهداشت و سلامت ، و ارتقای سطح سلامت روان افراد است .
موریس، ایی، الیاس، از دانشگاه راجرز در امریکا و مولف کتاب “تصمیم‌گیری اجتماعی و رشد مهارتهای زندگی” مفهوم عامی از ماهیت مهارتهای زندگی به دست می دهد: “مهارتهای زندگی ….. یعنی ایجاد روابط بین فردی مناسب و موثر، انجام مسئولیت‌های اجتماعی، انجام تصمیم‌گیری های موثر، حل تعارض ها و کشمکش‌ها بدون توسل به اعمالی که به خود و دیگران صدمه می‌زنند”.
در امر آموزش بهداشت مثل آموزش مهارتهای زندگی، ضروریست تا عوامل روانی اجتماعی مانند عزت نفس، خود پنداره، شبکه‌های حمایت اجتماعی و استرس موثر بر رفتار کودکان، نوجوانان و جوانان مورد توجه قرار گیرند . برنامه مهارتهای زندگی بر این اصل استوار است که کودکان، نوجوانان و جوانان حق دارند توانمند شوند و نیاز دارند که بتوانند از خودشان و علائق شان در برابر موقعیت‌های سخت زندگی دفاع کنند . مهارتهای زندگی متعدد و متنوع هستند و برنامه ی آموزش مهارتهای زندگی نیز نسبت به پیشگیری نگرشی کل گرایانه دارد و تنها یک مهارت مثلا “نه گفتن” مورد توجه قرار نمی گیرد . از طرف دیگر تجارب کشورهای مختلف نیز نشان میدهد که ماهیت و تعریف مهارتهای زندگی ، در کشور ها و فرهنگ‌های مختلف متفاوت بوده است . با این حال، تحلیل‌های بیشتر در زمینه ی مهارتهای زندگی نشان میدهد که برنامه‌های مختلفی که بر اساس آموزش مهارت‌ها در زمینه ارتقای سلامت کودکان و نوجوانان و جوانان اجرا شده است مشتمل بر چندین مهارت اصلی و اساسی هستند که عبارتند از
- مهارت خود‌آگاهی
- مهارت کنترل خشم
- مهارت مقابله با استرس
- مهارت های حل مسئله و تصمیم‌گیری
- مهارتهای ارتباط موثر
- مهارت تفکر نقادانه
- مهارت تفکر خلاق
- مهارت مقابله با هیجانهای منفی
- مهارت همدلی
- توانایی روابط بین فردی
مهارت خود آگاهی
” خود آگاهی” توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات، نقاط ضعف و قدرت، خواسته‌ها، ترس‌ها و انزجارها است .رشد خود‌آگاهی به فرد کمک میکند تا دریابد تا تحت استرس قرار دارد یا نه و این معمولا پیش شرط و شرط ضروری روابط اجتماعی و روابط بین فردی موثر و همدلانه است .
مهارت کنترل خشم
میدانیم که خشم و عصبانیت احساسی است که میزان آن از تحریک خفیف و احساس رنجش تا خشمی شدید و جنون آمیز در نوسان است . خشم احساسی است که همه آنرا بخوبی میشناسند و در کل واکنشی طبیعی به ناکامی و بدرفتاری محسوب می شود . همه ما ناگزیر، در طول زندگی با موقعیت هایی روبرو می شویم که ما را خشمگین میکنند . ویژگی خشم این است که در عین حالی که جزئی از زندگی است، می تواند ما را از رسیدن به اهدافمان باز دارد .
مهارت مقابله با استرس
این توانایی، شامل شناخت استرس‌های مختلف زندگی و تاثیر آنها بر فرد است . شناسایی منابع استرس و نحوه تاثیر آن بر انسان، فرد را قادر می‌سازد تا با اعمال و موضع‌گیری های مناسب با آنها مقابله کند .
مهارتهای حل مسئله و تصمیم‌گیری
این توانایی به فرد کمک میکند تا به نحو موثر‌تری در مورد مسائل زندگی تصمیم‌گیری نماید . اگر فرد بتواند فعالانه در مورد اعمالشان تصمیم‌گیری نمایند،جوانب مختلف انتخاب‌ها را بررسی و پیامد هر انتخاب را ارزیابی کنند، مسلما در سطوح بالاتر بهداشت روانی قرار خواهند گرفت .
مهارتهای ارتباط موثر
این توانایی به فرد کمک می کند تا بتواند بطور مناسب با فرهنگ جامعه موقعیت خود را بیان نماید . بدین معنا که فرد بتواند عقاید، خواسته‌ها، نیازهاو هیجانهای خود را ابراز و به هنگام نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نماید . مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران، در مواقع ضروری،از عوامل مهم یک رابطه سالم است .
مهارت تفکر نقادانه
تفکر نقادانه، توانایی تحلیل اطلاعات و تجارب است . آموزش این مهارت جوانان را قادر می‌سازد تا در برخورد با ارزش‌ها،فشار گروه و رسانه‌های گروهی مقاومت کند و از آسیب‌های ناشی از آن در امان بمانند .
مهارت تفکر خلاق
این نوع تفکر،هم به حل مسئله و هم به تصمیم‌گیری های مناسب کمک میکند . با استفاده از این نوع تفکر، راه حل‌های مختلف مسئله و پیامدهای هر یک از آنها بررسی می‌شوند .این مهارت فرد را قادر می‌سازد تا مسائل را از ورای تجارب مستقیم خود دریابد و حتی زمانی که مشگلی وجود ندارد و تصمیم‌گیری خاصی مطرح نیست، با سازگاری و انعطاف بیشتر به زندگی روزمره بپردازد .
مهارت مقابله با هیجانهای منفی
این توانایی فرد را قادر می سازد تا هیجانها را در خود و دیگران تشخیص دهد، نحوه تاثیر هیجانها بر رفتار را بداند و واکنش مناسبی به هیجانهای مختلف نشان دهد . اگر با حالات هیجانی، مثل غم و خشم یا اظطراب درست برخورد نشود این هیجانات تاثیر منفی بر سلامت جسمی و روانی خواهند گذاشت و برای سلامت، پیامدهای منفی به دنبال خواهند داشت .
مهارت همدلی
“همدلی” یعنی اینکه فرد بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد، درک کند . همدلی به فرد کمک میکند تا بتواند انسان های دیگر را حتی وقتی با آنها بسیار متفاوت است بپذیرد و به آنها احترام گذارد . همدلی روابط اجتماعی را بهبود می‌بخشد و به ایجاد رفتار های حمایت کننده و پذیرنده، نسبت به انسانهای دیگر، منجر می‌شود .
توانایی روابط بین فردی
این توانایی به ایجاد روابط بین فردی مثبت و موثر با انسانهای دیگر کمک میکند . یکی از این موارد، توانایی ایجاد و ابقای روابط دوستانه است که در سلامت روانی و اجتماعی، روابط گرم خانوادگی به عنوان یک منبع مهم حمایت اجتماعی، و قطع روابط اجتماعی ناسالم نقش بسیار مهمی دارد .
نتیجه‌گیری
در نتیجه آموزش مهارتهای زندگی، ضروریست تا عوامل روانی اجتماعی مانند عزت نفس، خود پنداره، شبکه‌های حمایت اجتماعی و استرس, موثر بر رفتار کودکان، نوجوانان و جوانان مورد توجه قرار گیرند .
ثبت‌نام و شرایط
برای ثبت‌نام در دوره های توانمندسازی مهارت های زندگی و کسب اطلاعات بیشتر در مورد زمان‌بندی و هزینه‌ها، با ما تماس بگیرید. ما مشتاقانه منتظر حضور شما در این دوره هستیم!
